مرکز مشاوره و پاسخگویی

خواب و حافظه رابطه پیچیده ای با هم دارند! اما محققان ثابت کرده اند که استراحت خوب شبانه، ابزار مناسبی جهت مقابله با فراموشی است. 

یکی از دلایل آن می تواند این باشد که به هنگام خواب، مغز تمام فعالیت هایی را که در طول روز قبل داشته است، دوباره تکرار می کند.

در یک مطالعه جدید که در مجله کورتکس گزارش شده است تلاشی برای درک بیشتر این رابطه انجام شده است: آیا ممکن است که نقش خواب فقط جلوگیری از محو شدن خاطرات نباشد؟ آیا خواب می تواند بازیابی خاطرات فراموش شده را هم تسهیل کند؟ اگر این نظریه درست باشد، خواب نه تنها “وضوح و دقت خاطرات” موجود را افزایش می دهد بلکه باید بتواند قفل خاطراتی را که از دسترس خارج شده اند را باز کند.

برای پاسخ به این پرسش، نیکولاس دامی، استاد دانشگاه اکستر، آزمایشی را انجام داده است که در آن ۷۲ نفر در طول ۴۵ دقیقه، یادگیری ۲۴ کلمه ساختگی بی معنی (مانند frenzilk) را انجام می دادند. بلافاصله پس از آن، برای آزمایش یادآوری کلمات، شرکت کنندگان سه دقیقه وقت داشتند تا تمامی واژه هایی را که از لیست اولیه به خاطر می آوردند را در برگه ای ثبت کنند.

در مرحله بعد، گروه به دو بخش تقسیم شد. نیمی از افراد به مدت ۱۲ ساعت بیدار مانده، در حالی که نیمه دیگر به خواب شبانه رفتند. در پایان دوره ۱۲ ساعته، هر دو گروه مورد بررسی قرار گرفتند تا مشخص شود که تا چه میزان کلمات جعلی را به یاد می آورند.

به طور کلی، شرکت کنندگانی که خوابیده بودند نسبت به کسانی که بیدار مانده بودند عملکرد بهتری داشتند. کسانی که خوابیده بودند، ۶۸ درصد از کلمات ساختگی که در اولین آزمایش به یاد می آورند را هنوز به یاد داشتند. کسانی که بیدار مانده بودند، تنها ۴۶ درصد از لغات یاد گرفته شان را به یاد داشتند. این یافته تحقیقات قبلی را در این مورد تایید می کند: “خواب یاور حافظه است!”

ولی دامی علاقه اصلیش بیشتر به لغات “تازه به دست آمده” بود، کلماتی که شرکت کنندگان قادر به یادآوری در آزمون اولیه نبودند، اما ۱۲ ساعت بعد، در آزمون مجدد به یاد می آوردند. در این مورد، تفاوت بین دو گروه بسیار زیاد بود. شرکت کنندگانی که نخوابیده بودند، حدود ۷ درصد از کلمات ساختگی را که در آزمون اول به یاد نمی آوردند، ۱۲ ساعت بعد، در آزمون دوم به یاد آوردند این رقم برای شرکت کنندگانی که خوابیده بود، به ۱۷ درصد افزایش یافت.

البته، این مطالعه، یک مطالعه نسبتا کوچک است، اما نشان می دهد که ممکن است خواب اجازه دهد تا مغز به باز کردن قفل خاطرات ضعیف و متزلزل بپردازد. در حالی که دامی ذکر می کند تحقیقات بیشتری برای تشخیص اینکه چرا این اتفاق می افتد مورد نیاز است، معتقد است که هنگامی که می خوابیم، خاطرات اخیر با سرعت بیشتری در هیپوکامپ بازپخش می شوند، که در نتیجه در فردی که این خاطرات را تجربه مجدد می کند، منجر به “تقویت و افزایش قابلیت دسترسی” به این خاطرات می شود.

اگر این تحقیق تکرارپذیر باشد، پیامدهایی فراتر از آموزش و پرورش خواهد داشت. دامی معتقد است: “اگر چه در این مطالعه، مواد آموزشی مربوط به زبانشناسی بود، ولی این یافته ها به خصوص برای کسانی که با قربانیان یا شاهدان صحنه های جرم و جنایت مصاحبه می کنند، مفید است.”

اگر شما به دنبال یک نکته عملی و کاربردی از این تحقیق باشید، اجازه بدهید این باشد: خواب دوست حافظه است.

او همچنین می گوید: “مطالعه در صبح روز امتحان، ایده جالبی نیست!”

بنابراین دفعه بعد که در حال آماده کردن خود برای یک آزمون، ارائه، یا هر چیز دیگری هستید که نیاز به حفظ اطلاعات دارد، مطمئن شوید که زمان کافی برای استراحت قبل از آن کنار گذاشته باشید؛ برای جلوگیری از احساس وحشتناک رسیدن به چیزی در ذهنتان که شما فکر می کنید می دانید، ولی فقط می بینید که به یک نحوی، به طور معجزه آسا و ناجوری، از ذهنتان رفته است!

لینک مقاله این تحقیق در ژورنال کورتکس:

http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0010945215002099

کپی برداری با ذکر منبع بلامانع می باشد.